Có con gọi theo tên con, có cháu đích tôn gọi theo
tên cháu, đến khi chết thì đặt tên hèm gọi là hiệu để cúng, người có
học thì tự đặt tên tự, người có chức tước thì đặt tên thuỵ, người có
chức tước học vị cao sang thường được xưng tôn theo họ, hay tên địa
phương: Cụ án Mai, Cụ Tam Nguyên Yên Đổ, ông Trạng Trình, ông Tú Vĩ
Xuyên, Quan Thám Nam Sơn... Đó là theo phong tục xưng hô của Trung
Quốc. Trong nhiều tên gọi nhưng chỉ có tên huý là chính: Tên huý là
tên đặt khi vào sổ họ, khi vào làng ghi trong sổ hộ, khi đi học đặt khi
vào sổ họ, khi vào làng ghi trong sổ hộ, khi đi học.
Tại sao mới đẻ chưa đặt tên chính (tên huý) ?
Ngày nay đẻ ra là khai sinh, có thủ tục quản lý hộ tịch chặt chẽ. Ngày
trước mỗi làng xã cũng có hương hộ lo sổ sách sinh tử, giá thú nhưng
không quản lý chặt chẽ, Nhà nước chỉ quan tâm đến sổ đinh (từ 18
tuổi), sổ điền để thu thuế và bắt lính, bắt phu, vì vậy vào sổ làng
càng muộn càng hay, lớn lên đỡ được vài năm thuế thân, phu phen tạp
dịch.
Trong xã hội cũ, tình trạng hữu sinh vô dưỡng khá phổ biến, ít có gia
đình sinh năm đẻ bảy được vuông tròn, vì vậy qua các tuần cữ mới tạm
yên tâm, khi đó mới đặt tên huý.
Các họ mỗi năm tế tổ một lần. Trong dịp tế tổ, các gia đình có con
cháu mới sinh sắm sửa cơi trầu, chai rượu, hương hoa, lễ vật đến nhà
thờ họ yết cáo tiên tổ và vào sổ họ cho các con trai trước lễ yết cáo,
ngày đó mới có tên huý chính thức, được họ hàng công nhận. Trong khi
vào sổ họ phải đối chiếu gia phả để xem có trùng tên các vị tiên tổ
hoặc ông bà chú bác trong nội thân hay không.
Nếu có tức là phạm huý
thì phải đổi tên. Không những phải tránh phạm huý tổ tiên bên nội mà
còn phải tránh phạm huý can cụ ông bà ngoại mặc dầu khác họ, tránh
phạm huý hiệu của thành hoàng, thánh mẫu, linh thần từng địa phương. ở
nông thôn, các vị có uy vọng trong làng, trong họ thường được dân
chúng biếu trầu rượu và nhờ đặt tên cho con. Người đặt tên được gia
đình đó nhớ ơn suốt đời.
Nguồn: ST & Tổng hợp từ Internet: Bích Ngọc (XemTuong.net)